تفاوت سمن ها (NGOs)، جوامع مدنی و گروه های اصلی از منظرکنوانسیون تنوع زیستی

طی سالها طیف گسترده ای از سازمان های مردم نهاد (سمن)ها شکل گرفته اندکه ارائه تعریف جامعی برای تمام آنها دشوار است.

سمن (NGO)

عبارت از انجمنی از شهروندان است که در مقیاس محلی، ملی یا بین المللی، مستقل از دولت و به صورت غیرانتفاعی فعالیت می نماید. سمن ها معمولا در طیف وسیعی از موضوعات از قبیل محیط زیست، توسعه، مباحث اجتماعی یا فرهنگی، حقوق بشرو ... فعالیت می کنند. این سازمان ها،  با در دسترس قراردادن اطلاعات، شهروندان را نسبت به مسائل جامعه هوشیار و آگاه می کنند. دراین بین برخی سمن ها به صورت انتفاعی فعالیت می کنند و نماینده بخش خصوصی با گرایش های تجاری هستند. در کنوانسیون تنوع زیستی(CBD)  به چنین گروه هایی سمن(NGO) اطلاق نمی شود و معمولا در گروه «تجار» دسته بندی می شوند.

جامعه مدنی و سازمان های جامعه مدنی ( CSOs)

باوجودی که سازمان های مدنی و جامعه مدنی اغلب به عنوان جایگزین NGO  به کار برده می شوند، اما واژه جامعه مدنی یا سازمان های جامعه مدنی  ( CSOs)، با NGO متفاوت هستند. جامعه مدنی فضای حائل بین دولت و خانواده است. بنابراین جامعه مدنی حوزه ای از روابط اجتماعی فارغ از دخالت مستقیم دولت و مرکب از نهادهای عمومی و گروهی است. جامعه مدنی عرصه قدرت اجتماعی است درحالیکه دولت عرصه قدرت سیاسی و آمرانه است.

ارکان جامعه مدنی:

ارکان جامعه مدنی را تشکل ها و مجموعه ها و انجمن هایی تشکیل می دهند که به طور مستقل و بدون اتکا به دولت تشکیل و اداره می شوند. بنابراین اجزاء جامعه مدنی را می توان به رسانه های عمومی مستقل، شبکه های خودجوش در تمام زمینه های زندگی از قبیل اتحادیه های کارگری، انجمن های زنان، انجمن های مذهبی وانواع سازمان های مردمی دانست.

گروه های اصلی

مفهوم گروه های اصلی اولین بار در دستورکار بیست و یکم ارائه شد و در اجلاس برزیل در سال 1992 به تصویب رسید. براساس دستورکار 21،  بخشهایی از جامعه که با عنوان گروه های اصلی نقش مهمی در توسعه پایدار ایفا می کند عبارتنداز:

زنان، سمن ها، تجارت و صنعت، کودکان و نوجوانان، مقامات محلی، جامعه علمی و فنی ، افراد بومی، اتحادیه کارگری و بازرگانی، کشاورزان

دستورکار 21 از دولت ها و سایر مقامات می خواهد که این گروه ها را در فرآیند تصمیم سازی مشارکت دهند. براین مبنا بسیاری از توافقات زیست محیطی چندجانبه ، مشارکت جامعه مدنی را در ایفای نقش گروه های اصلی می دانند. .اما رویکرد گروه های اصلی محدودیت های خاصی نیز دارد از قبیل اینکه:

- بخش های مهمی از جامعه درفرآیند آموزش درنظر گرفته نشده اند ( بعنوان مثال آموزش شهروندان مسن )

- رویکرد گروه اصلی در ارتباط با بحث سمن ها (NGO ) پیچیده است زیرا بسیاری از سمن ها دربیش از یک گروه قرار می گیرند.

بنابراین CBD  از تقسیم بندی با انعطاف بیشتری استفاده می کند و گروه های اصلی را به عناوین زیر تقسیم می کند:

سازمان ملل متحد و سایر سازمان های بین الدول، سازمان های غیردولتی و جامعه مدنی، سازمان های بومی، سازمان های ارزیابی علمی وفنی، صنعت و بخش خصوصی، کودکان ونوجوانان، سازمان های بین المللی، دانشگاه ها

تعریف دو واژه ذی نفع و ذی حق

یکی دیگر از اصطلاحات پرکاربرد در حوزه تنوع زیستی، «ذی نفعان» است. ذی نفع عبارت است از هر موجودیتی که ادعا یا علاقه ای نسبت به مورد ویژه ای دارد. ذی نفعان افراد حقیقی یا نمایندگان یک گروه یا سازمان هستند. بنابراین افرادی هستند که یک تصمیم را تحت تاثیر قرارداده یا تحت تاثیر یک تصمیم قرار می گیرند.

مفهوم ذی نفعان بسیار جامع است، این واژه نه تنها شامل سمن ها و جامعه مدنی می شود، بلکه در برگیرنده تمامیت سازمان ها و سایر گروه هایی است که در یک جهت یا جهات دیگر تحت تاثیر یک موضوع قرار می گیرند.

به جز ذی نفعان، ذی حقان اصطلاح دیگری است که  به فرد یا گروهی از مردم اشاره دارد که دارای حق قانونی نسبت به موضوعی هستند. در حوزه تنوع زیستی این اصطلاح اغلب برای تشخیص مردم بومی و جوامع محلی از سایر ذینفعان به کاربرده می شود. مفهوم ذی نفعان بسیار جامع است، این واژه نه تنها شامل سمن ها و جامعه مدنی می شود، بلکه در برگیرنده تمامیت سازمان ها و سایر گروه هایی است که در یک جهت یا جهات دیگر تحت تاثیر یک موضوع قرار می گیرند.