مرجع ملی | اهداف و برنامه‌ها | اعضای کارگروه | فعالیت‌ها و عملکرد
محسن مفیدی نیستانک
معرفی مرجعیت ملی تشکیلات رده‌بندی جهانی
GTI.irIRAN@gmail.com
اهداف اصلی کنوانسیون تنوع زیستی حفاظت از تنوع زیستی، استفاده پایدار از اجزای آن و به اشتراک گذاری و بهره‌برداری عادلانه از مزایای منابع ژنتیکی است که در هر سه هدف «رده‌بندی» پشتوانه علمی محسوب می‌شود. کماینکه این دانش، چارچوب دیگر علوم و «پیکره دانش» است. در واقع دانش رده‌بندی، تشخیص درست و علمی را در تمامی مؤلفه‌های تنوع‌زیستی مهیا می‌کند. امری مهم که برای تصمیم‌گیری مؤثر و صحیح در حفاظت و بهره‌برداری پایدار ضروری است.
در واقع سیاستگذاران کشورهای متعهد تنها زمانی تنوع زیستی را قادر خواهند بود محافظت کنند که با اتکال به روش‌های صحیح رده‌بندی، اجزای تنوع زیستی را تشخیص علمی داده باشند و «تشخیص گونه» در این میان رکن اصلی است.
به همین ترتیب زمانی می‌توان شاخص‌های زیستی هر منطقه را شناخت و با گونه‌های بیگانه مهاجم مبارزه کرد، که تشخیص رده‌بندی به درستی انجام شده باشد. از همه مهمتر، فقط با تشخیص علمی و صحیحِ ترکیبِ گونه‌ای است که کشورهای در حال توسعه می‌توانند از مزایای تنوع‌زیستی سرزمین خود بهره‌مند شوند و مدیریت پایدار انجام دهند.
مفاهیم مختلف گونه و سیستم‌های رده‌بندی در جهان
از زمانی که گیاه‌شناس و پزشک بزرگ سوئدی، کارل نیلسون لینه، با تکیه بر مفهوم «گونه» و نامگذاری دوتایی شامل «جنس و گونه» بیش از دوازده هزار گونه از جانداران را با اسامی علمی مبتنی بر ویژگی‌های شکل‌شناختی به دنیای علم معرفی کرد، بیش از 250 سال می‌گذرد.
از آن زمان تاکنون اگرچه سیستم‌های رده‌بندی گوناگونی بر اساس مفاهیم مختلفی از گونه همچون گونه بوم‌شناختی، گونه زیستی، گونه تایپولوژیکی و غیره ارائه شده‌اند، هنوز سیستم نامگذاری دوتایی جایگاه خود را حفظ کرده است. اگرچه اساس نامگذاری لینه، تفکیک جانداران به خاطر شباهت‌ها و تفاوت‌های ظاهری‌شان بود (گونه تایپولوژیکی) پژوهش‌های بعدی با تکیه بر تعریف گونه زیستی، تلاش کرد نامگذاری‌های اشتباه را برطرف کند.
بر پایه مفهوم گونه زیستی، جاندارانی متعلق به یک گونه هستند که بتوانند آزادانه با هم زادآوری کنند و فرزندانی زایا بوجود بیاورند که تا حد زیادی شبیه والدین بوده و نسل آن جمعیت بقا یابد.
طبیعی است که این تعریف در خصوص گونه‌هایی که به سادگی دورگه ایجاد می‌کنند، در تشخیص علمی سنگواره‌ها، در تعیین نام نمونه‌های غیرزنده هرباریومی و یا تاکسیدرمی شده در موزه‌ها و یا توصیف گونه‌های منقرض شده کاربردی ندارد و دانشمندان رده‌بندی مجبورند فقط به ویژگی‌های ظاهری بپردازند.
گونه به عنوان تنها رده ملموس و واقعی، واحد تنوع زیستی نیز به شمار می‌رود. رده‌های دیگر مثل جنس، خانواده (در گیاهان تیره)، راسته، رده، شاخه و فرمانرو در واقع تقسیمات انتزاعی برای سامان‌دهی به انبوه اطلاعات رده‌بندی در دنیای جانداران است.
اگر چه طبق آخرین رده‌بندی پذیرفته شده در مجامع علمی جهانی شش فرمانرو کمابیش پذیرفته شده است لیکن در عمومی‌ترین رده‌بندی، پنج فرمانرو از جانداران را می‌توان در نظر گرفت: گیاهان، جانوران، قارچ‌ها، آغازیان و مونرا (باکتری‌ها). گونه‌های متعددی از هریک از این پنج فرمانرو در ایران کشف و ثبت شده‌اند.
چالش بزرگ «رده‌بندی» چیست؟
بر اساس آخرین اطلاعات، بیشترین پیشبینی تعداد گونه‌های موجود روی کره زمین پنجاه میلیون، محافظه‌کارانه‌ترین برآورد سیزده میلیون و ششصد هزار، آخرین برآورد هشت میلیون و هفتصد هزار و گونه‌های شناخته شده فعلی و مستند، افزون بر یک میلیون و هفتصد هستند.
لازم به ذکر این واقعیت است که در محافظه‌کارانه‌ترین برآورد، تخمین زده می‌شود که 1۰% از مهره‌داران هنوز توصیف نشده‌اند، درحالی‌که بیشتر از ۵۰% از بندپایان خاکزی و تا ۹۵% از تک‌یاخته‌ای‌ها هنوز کشف نشده‌اند. در واقع، هنوز بخش اعظم گونه‌های روی زمین ناشناخته‌اند.
به همین رو، چند سال پس از انعقاد کنوانسیون تنوع زیستی، از سوی کشورهای عضو، چالش‌های قابل تاملی به کنفرانس احزاب گزارش شد. مشکلاتی همچون:
وجود شکافت بین دانش متخصصین قدیمی و جدید (به ویژه در علوم ژنتیک)؛
کمبود نیروهای آموزش‌دیده متصدی موزه‌ها و تاثیر آن بر توانایی حفظ، استفاده و به اشتراک گذاری مزایای رده‌بندی؛
و نهایتاً این واقعیت که شناسایی حیوانات بزرگ ممکن است آسان باشد ولی اکثر موجودات زنده شامل حشرات، گیاهان، قارچ‌ها و میکروارگانیسم‌هایی هستند که برای شناسایی صحیح این گونه‌ها، مهارت‌های تخصصی ضروری است.
همچنین اطلاعات شناسایی و رده‌بندی گونه برای حتی متخصصین گروه‌های نزدیک نیز غیر قابل فهم و استفاده است. ضمناً برای بسیاری از این گروه‌های بزرگ هنوز منابع موثق تشخیص رده‌بندی وجود ندارد و یا به ویژه در کشورهای جنوب که غنی از تنوع‌زیستی هستند، هنوز توصیف علمی نشده‌اند و ناشناخته‌اند؛ اگرچه در گروه‌هایی مانند پرندگان، پستانداران و گیاهان عالی اطلاعات رده‌بندی بیشتری وجود دارد، ولی دانش انسان در خصوص پراکنش، زیست‌شناسی و ژنتیک بسیاری از آنها اندک است.
از سوی دیگر حملات گونه‌های بیگانه مهاجم و تهاجم‌های زیستی که یکی از عواقب جهانی شدن و افزایش اندازه جمعیت انسانی است، دائماً رو به افزایش است و به همین علت هر روزه فهرست گونه‌های بیگانه مهاجم (Invasive Alien Species) طولانی‌تر می‌شود. چالشی بزرگ که «رده‌بندی» کلید اصلی مدیریت آن است.
گونه‌های بیگانه مهاجم قلمروهای بومی را در می‌نوردند، بر غنای گونه و فراوانی گونه‌های بومی تأثیر می‌گذارند، خطر انقراض گونه‌های بومی را افزایش می‌دهند، بر موقعیت ژنتیکی جمعیت بومی تأثیر می‌گذارند، رفتار جانداران بومی را تغییر می‌دهند و تعادل تنوع زیستی جهان را بر هم می‌زنند.
بسیاری از گونه‌های بیگانه مهاجم، همچنین با تغییراتی در چرخه مواد مغذی و آلاینده‌ها، هیدرولوژی و متعاقباً ساختار زیستگاه‌ها را تغییر می‌دهند. نرخ این تأثیرات بر تنوع زیستی و اکوسیستم، در آینده بیشتر افزایش خواهد یافت.
تهاجم‌های دارای تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم طولانی مدت و غالباً پیچیده و بزرگ هستند. در بسیاری از موارد، چنین تأثیراتی تنها زمانی آشکار یا مشکل‌ساز می‌شوند که مهاجمان به خوبی تثبیت شده‌اند.
اگرچه در برخی کشورها، سیاست‌ها و استراتژی‌هایی برای کاهش وقوع تهاجم گونه‌های بیگانه تدوین شده‌اند، اما این استراتژیها اغلب به میزان کافی اجرا نمی‌شوند. این در حالی است که برای برخی از کشورها، به ویژه استرالیا و نیوزلند، امنیت تنوع زیستی به یک اولویت ملی تبدیل شده است.
برای استفاده پایدار از خدمات اکوسیستم و معیشت انسان، توسعه همکاری‌های بین‌المللی در راستای کاهش تأثیر گونه‌های بیگانه مهاجم بر تنوع زیستی، اهمیت بسیار دارد. کشورها باید از یک سو مقررات و قوانین مرتبط با امنیت تنوع زیستی خود را بازنگری کنند و از سوی دیگر اجرای برنامه ها و قوانین را مؤثرتر تقویت کنند.
اطلاعات رده‌بندی پایه در تعیین فون و فلور بومی ملی بسیار مهم است. زیرا باید اطمینان حاصل شود که گونه‌های بیگانه مهاجم، متمایز از گونه‌های طبیعی بومی هستند. در اقدامات قرنطینه‌ای، دانش صحیح و دقیق رده‌بندی برای شناسایی، مدیریت و کنترل گونه‌های مهاجم بیگانه ضروری است.
تشخیص و رده‌بندی اشتباه می‌تواند امنیت و زمان را به مخاطره بیاندازد. شبکه‌سازی و به اشتراک گذاری تجربیات، اطلاعات و تخصص می‌تواند با تشخیص زودهنگام و اقدامات پیشگیرانه اقتصادی و زیست محیطی، باعث کاهش هزینه‌ها شود. افزایش ظرفیت سازی برای شناسایی، ثبت و نظارت، ارائه لیست‌های بالفعل و بالقوه قرنطینه‌ای، شناسایی تهدیدات بالقوه به کشورهای همسایه، و ارتقای دانش بوم‌شناختی، ژنتیکی و کنترلی گونه‌های بیگانه مهاجم به خصوص برای کشورهای در حال توسعه و همجوار لازم است.
تشکیلات رده‌بندی جهانی ذیل کنوانسیون تنوع زیستی
به منظور رفع دغدغه‌های کشورهای عضو و با هدف توسعه دانش رده‌بندی در جهان، در سال 1998، کنفرانس احزاب، تشکیلات رده‌بندی جهانی (Global Taxonomy Initiative یا GTI) را مصوب کرد و در نشست ششم، کنفرانس احزاب، برنامه کاریGTI را ابلاغ نمود که به مصوبه‌ای پیوست شد و این پیوست در نشست هشتم اصلاح گردید.
تشکیلات رده‌بندی جهانی مجموعه‌ای از اهداف و اقدامات است که توسط کشورهای عضو کنوانسیون پذیرفته شده است. این تشکیلات چراغ راه دولت‌ها، تاکسونومیست‌ها، و سازمان‌های مردم‌نهاد و ارگان‌های بین‌المللی مسئول اجرای تشکیلات رده‌بندی است.
دولت‌های هم عهد، بستر مناسبی را برای تشکیلات رده‌بندی جهانی مهیا می‌سازند تا کنوانسیون تنوع زیستی به بهترین وجهی برای هر منطقه بومی‌سازی شود. در هر برنامهGTI ، استراتژی‌های برنامه کاری، برنامه اقدامات، نتایج و محصولات مورد انتظار، جدول زمانی، کنشگران راهبر و منابع لازم مورد نیاز است.
حسن انجام این وظایف به چنین مواردی نیازمند است: کمک به اجرای طرح استراتژیک کنوانسیون؛ تنظیم اهداف عملیاتی با استفاده از روش‌ها و راه‌های روشن برای رسیدن به اهداف تعیین شده؛ ارائه روش‌های منطقی برای انتخاب اهداف عملیاتی با بهره بردن از هر فرصت برای درگیر شدن بیشتر با برنامه اقدام ملی (NBSAP)؛ ایفای نقش راهنما برای همه ذی‌نفعان تنوع زیستی در تمامی سطوح محلی، ملی یا بین‌المللی.
کشورهای عضو کنوانسیون متعهد هستند که برای تعیین وضعیت و تدوین برنامه‌های تشکیلات رده‌بندی جهانی، «مرجع ملی» به دفتر کنوانسیون تنوع زیستی در سازمان ملل متحد پیشنهاد و ابلاغ مصوبه دریافت کنند. بیش از یک سوم اعضای کنوانسیون، همچون کشور جمهوری اسلامی ایران، برای تشکیلات رده‌بندی جهانی مرجع ملی معرفی کرده‌اند.
اهداف اصلی مرجع ملی تشکیلات رده‌بندی جهانی چنین است:
شناسایی نیازها و اولویت‌های رده‌بندی؛
رفع یا کاهش موانع بر سر راه رده‌بندی؛
ظرفیت‌سازی در زیرساخت‌ها و سازوکارهای مورد نیاز برای تولید اطلاعات رده‌بندی و تسهیل به اشتراک‌گذاری این اطلاعات؛
ظرفیت‌سازی انسانی به منظور ارتقای اطلاعات در زمینه سطوح مختلف رده‌بندی؛
تامین اطلاعات رده‌بندی مورد نیاز برای تصمیم‌سازی در حوزه حفاظت از تنوع زیستی؛
بهره‌برداری پایدار از آن و تسهیم منافع حاصل از بهره‌برداری از منابع ژنتیکی؛
و نهایتاً ایجاد یا به‌روزرسانی فهرست رده‌بندی ملی در مقیاس گونه‌های گیاهی، جانوری و میکروبی.
وضعیت تنوع زیستی و رده‌بندی در جهان
تنوع زیستی جهانی اندازه‌گیری تنوع زیستی در سیاره زمین است و به عنوان تنوع کلی اشکال زندگی تعریف می‌شود.
به‌رغم 250 سال پیشرفت در روش‌ها و اطلاعات حوزه رده‌بندی و کشف حدود یک میلیون و هفتصد و هشتاد هزار گونه، برخی تخمین‌ها حاکی از آن است که بین 5 تا 30 میلیون گونه هنوز کشف نشده و در انتظار توصیف هستند.
تخمین های دیگری وجود دارد که بر اساس آنها بیش از 99 درصد از کلیه گونه‌هایی که تاکنون روی زمین زندگی کرده‌اند منقرض شده‌اند.
همچنین دانشمندان تخمین زده‌اند كه هم‌اکنون یک تریلیون (1012) گونه روی کره زمین حیات دارند و فقط یك هزارم از یك درصد از آنها توصیف شده‌اند.
در سایر مطالعات مرتبط، اعتقاد بر این است که در حال حاضر حدود یک میلیون و نهصد هزار گونه موجود توصیف شده است، اما برخی دانشمندان معتقدند 20٪ از این اسامی مترادف هستند و کل گونه‌های معتبر توصیف شده را به یک و نیم میلیون می‌رسانند. این بررسی تخمین زده است که هم‌اکنون بین سه تا پنج میلیون گونه موجود در زمین وجود داشته باشد.
در یک مطالعه دیگر تخمین زده شد که بین هشت میلیون و هفتصد (با انحراف معیار یک میلیون و سیصد هزار) گونه یوکاریوت روی کره زمین وجود دارد. تاکنون حدود 250 هزار گونه فسیل معتبر شرح داده شده است، اما اعتقاد بر این است كه این بخش كوچكی از تمام گونه‌هایی است كه تاكنون روی کره زمین زیست كرده‌اند).
تنوع زیستی جهانی تحت تأثیر انقراض و گونه‌زایی قرار دارد. میزان انقراضِ طبیعی در بین جانداران، متفاوت است. اما تخمین زده می‌شود که تقریباً یک مورد انقراض در هر میلیون گونه در سال رخ دهد. به عنوان مثال گونه‌های پستانداران به طور معمول یک میلیون سال ادامه حیات دارند.
تنوع زیستی زمین در ادوار گذشته احتمالاً به دلیل عوامل غیر زنده مانند تغییرات سریع زمین شناسی و اقلیمی رشد یافته و یا کوچک شده است. تغییرات آب و هوایی 299 میلیون سال پیش یکی از این اتفاقات بود. سرمازدگی و خشک شدن وحشتناکی که منجر به از بین رفتن جنگل‌های بارانی و متعاقباً از بین رفتن زیاد تنوع زیستی، به ویژه دوزیستان شد.
اصولاً انقراض، چالشی برای تنوع زیستی محسوب نمی‌شود، چراکه از بین رفتن هر گونه به معنای در اختیار قرار گرفتن منابع حیاتی و میدان بوم‌شناختی برای دیگر گونه‌ها است که خود می‌تواند به گونه‌زایی کمک کند.
چالش اصلی، توسعه فعالیت‌های انسانی و انقراض لجام گسیخته گونه‌ها در قرن اخیر است. بررسی‌های دو دهه اخیر نشان می‌دهد که طی بیست سال اخیر تعداد گونه‌های در معرض تهدید، به صورت کلی در جهان با شیبی فزاینده، رشد داشته است. این در حالی است که برخی از گروه‌های جاندار آسیب‌پذیرتر هستند و باید در اولویت قرار گیرند.
این موضوع با ایجاد اتحادیه بین‌المللی حفاظت از محیط زیست در سال 1343 خورشیدی ذیل سازمان ملل متحد و با نام اختصاری «IUCN» باعث عزم جهانی در حفظ طبیعت و استفاده عادلانه و پایدار از منابع طبیعی و محیط زیست شد.
ماموریت این اتحادیه نفوذ، تشویق و کمک به جوامع سراسر جهانی برای حفظ یکپارچگی و تنوع طبیعت و حصول اطمینان به این که هر نوع استفاده از منابع طبیعی و محیط زیست به صورت عادلانه و پایدار است. IUCN تلاش می‌کند تا برآورد خود از هر جاندار را در هر پنج سال، یا حداکثر ده سال، بازبینی و به روزرسانی کند و در اختیار همگان قرار دهد.
در طبقه‌بندی IUCN جانداران بر اساس معیارهایی چون نرخ کاهش جمعیت، اندازه جمعیت، گستردگی و اندازه قلمرو و میزان پخش‌شدگی در جمعیت و منطقه زندگی به 9 گروه تقسیم شده‌اند:
1. گونه منقرض ( EX) که هیچ نمونه زنده‌ای از جاندار وجود ندارد.
2. گونه منقرض شده در حیات وحش (EW) تنها در اسارت موجود است یا در گروه‌های محدود در منطقه‌ای بیرون از منطقه اصلی خود زندگی می‌کند.
3. گونه در معرض انقراض (CR) که در وضعیت بحرانی است و احتمال بسیار بالای منقرض شدن در حیات وحش دارد.
4. گونه در معرض خطر (EN) با احتمال بالای انقراض در حیات وحش.
5. گونه آسیب‌پذیر (VU) با احتمال بالای تهدید و در خطر بودن در حیات وحش.
6. گونه در معرض تهدید (NT) احتمال دارد در آینده نزدیک در تهدید قرار گیرد.
7. گونه هایی با کمترین نگرانی یا کمترین تهدید (LC) که شرایط مناسبی دارند و نیازی برای طبقه‌بندی در گروه‌های تهدید شده نیست. گونه‌هایی که پرشمار هستند و در مناطق گسترده‌ای از جهان حضور دارند در این دسته گذارده می‌شوند.
8. گونه هایی که اطلاعات کمی (DD) در باره آنها هست و یا اطلاعات کافی برای رسیدن به برآوردی درباره ریسک انقراض آنها در دسترس نیست.
9. و نهایتاً گونه های بررسی نشده ( NE) که هنوز در بررسی‌های IUCN به‌شمار نیامده است.
در طبقه‌بندی IUCN جاندران «در معرض تهدید» آن‌هایی هستند که در یکی از سه رده «در معرض انقراض»، «در معرض خطر» یا «آسیب‌پذیر» فهرست شده باشند.
گزارش‌های گونه‌های در معرض تهدید روی فهرست قرمز IUCN بسیار پیچیده است، زیرا اولاً تمامی گروه‌های جانداران هنوز ارزیابی نشده اند و ثانیاً در مورد بسیاری از گونه‌های تحت ارزیابی اطلاعات اندکی وجود دارد و لذا آنها را در گروه DD طبقه‌بندی می‌کنند.
وضعیت تنوع زیستی و رده‌بندی در ایران
اجلاس ریو در ۱۹۹۲ شکل گرفت که در آن کشورها به سه کنوانسیون تنوع زیستی، تغییر اقلیم و مقابله با بیابان‌زایی متعهد شدند و در همان سال نیز کشور جمهوری اسلامی ایران به کنوانسیون تنوع زیستی متعهد شد.
اهم اهداف این کنوانسیون، حفاظت از تنوع زیستی، استفاده پایدار از منابع و اجزای تنوع زیستی و همچنین دستیابی به منابع ژنتیکی و تسهیم عادلانه منافع ناشی از تنوع زیستی بود. تعهدات کشورها به کنوانسیون تنوع زیستی شامل اجرای مفاد کنوانسیون در سطح ملی، اجرای مصوبات کنفرانس‌های اعضای متعاهد، تدوین راهبردها و برنامه‌های اقدام ملی تنوع زیستی، اجرای برنامه‌های راهبردی کنوانسیون و ... بود. دو راهبرد و برنامه اقدام ملی تنوع زیستی کشور تصویب شد که از راهبردهای آن جریان‌سازی تنوع زیستی بین مردم و دولت، حفاظت یکپارچه از تنوع زیستی و کاهش فشار بر تنوع زیستی را می‌توان نام برد.
كشور ايران سرزمينی پهناور است كه به علت موقعيت خاص و ويژگي هاي توپوگرافيك از آب و هوايي متفاوت برخوردار است. از نظر فيزيوگرافيك سطح سرزمين ايران را 48 درصد دشت دامنه و فلات و 52 درصد را مناطق كوهستاني و تپه ماهور پوشانده است به همين ترتيب حيات وحش اين سرزمين هم به نوبه خود متنوع است.
تا سال 1385، تعداد 160 گونه پستاندار، 492 گونه پرنده و 197 گونه خزنده به همراه 20 گونه دوزيست در ایران شناسايي شده‌اند. اين تنوع جانوري در حالي است كه تا كنون 8 الي 10 هزار گونه گياهي هم شناخته شده اند. به طوريكه سرزمين ايران را يكي از ده خاستگاه مهم گونه‌زايي گياه در جهان نام برده‌اند.
حشرات فلات و کشور ایران تنوعی استثنایی و ارزشی فوق‌العاده دارد:
اول آن که جنوب کشور محل تلاقی مناطق جغرافیایی جانوری دنیای قدیم، اتیوپیایی، شرقی و هندواسترالیایی است،
دوم آن که فلات ایران به عنوان پلی بین اروپا و آسیا محسوب می‌شود که طی چند میلیون سال گذشته محل عبور گونه‌های مختلف جانوران بوده است و استقرار بسیاری از گونه‌ها را باعث شده است،
و سوم آن که فلات ایران به علت دارا بودن اقلیم‌های متفاوت، از لحاظ ارتفاع، پوشش گیاهی و نوع خاک، جانوران مختلفی را در خود جای داده است.
به این ترتیب کشور ایران، به عنوان دومین کشور بزرگ خاورمیانه، به دلیل تنوع قابل توجه پوشش گیاهی و وجود اقلیم‌های متفاوت، ازنظر فون و به ویژه بی‌مهرگان بسیار غنی است. تشخیص علمی گونه جانداران ایران و نگه‌داری دائمی آنها، به عنوان کتابخانه‌ای زیستی، پشتوانه‌ای محکم برای استنادات علمی آیندگان و انجام اقدامات به موقع برای انهدام و جلوگیری از گسترش جانداران بیگانه مهاجم در کشور اهمیت زیادی دارد.
عليرغم شناسايي حدود 170 گونه پستاندار، اطلاع دقيقي در مورد فهرست كامل و جامع پستانداران آبزي و بسياري پستانداران كوچك جثه در دست نیست. به احتمال فراوان گونه‌هاي بسيار ديگري، به خصوص از جوندگان و دولفين‌ها، مي‌تواند در ايران وجود داشته باشد.
در مورد ماهيان آب‌هاي داخلي هم تقريباً همين وضع حكمفرماست. به خصوص با عدم جستجو و بررسي كافي قنات‌ها و آب‌هاي مناطق خشك و كوهستاني اطلاع دقيقي از اين گروه از مهره‌داران وجود ندارد.
نگاهی به آخریت اطلاعات و آمار تنوع زیستی و رده‌بندی در ایران نشان می‌دهد که وضعیت نگران کننده‌ای در کشور وجود دارد. برای مثال گونه‌های قارچ‌ها و شبه قارچ‌های ایران حدود 160 برابر قارچ‌ها و شبه قارچ‌های جهان در معرض تهدید به نابودی قرار دارند. به همین ترتیب غضروف ماهیان، ماهی‌های بدون آرواره و استخوانی ایرانی که طبق آمار در معرض تهدید قرار دارند حدود یک و نیم برابر آمار جهانی هستند.
اما قبل از هر اقدامی باید به این چالش بزرگ بر سر راه تعالی دانش رده‌بندی در ایران توجه کرد که در بسیاری از گروه‌های جانداران یا اصلاً آماری وجود ندارد و یا داده‌هایی با تفاوت و تفرق منتشر شده‌اند. رفع این چالش اولویت نخست کمیته‌های تخصصی مرجع ملی تشکیلات رده‌بندی جهان است.
هرگونه برنامه‌ریزی کوتاه یا بلند مدت بدون احصاء آمار و اطلاعات صحیح به جایی نخواهد رسید. همچنین راهبردهای حفاظت از تنوع زیستی ایران با ساختارهای چندبخشی اجتماعی، سازمانی، سیاستگذاری و مدیریتی ارتباط تنگاتنگی دارد.
از‌این‌رو، ضرورت دارد که راهبردی منسجم‌‌‌تر برای حفاظت از تنوع زیستی کشور در چارچوب رویکردی نوآورانه و سازگاری‌پذیر تدوین شود تا از این طریق، هماهنگی بسیاری از فرایندها و همکاری دامنۀ وسیعی از ذی‌نفعان تضمین شود.