افتتاحیه اولین همایش ملی تنوع زیستی مورخ دوشنبه 21 مهر ماه 1399 ساعت 9 الی 10 به‌صورت وبیناری برگزار شد. در ابتدای جلسه پس از تلاوت آیاتی از کلام الله مجید، آقای دکتر محمد مدادی، مدیر کل دفتر موزه‌ ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی و دبیر علمی همایش ضمن قدردانی از تلاش و همکاری چندین ماهه تمامی دست‌اندرکارانِ برگزاری همایش با اشاره به استقبال و ثبت نام 497 نفر از پژوهشگران از ارائه ی 66 مقاله بصورت سخنرانی و پوستر و برگزاری 8 کارگاه آموزشی طی روزهای 21 الی 23 مهر به‌صورت مجازی خبر داد. 

در ادامه آقای دکتر کیومرث کلانتری معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست و رئیس همایش با بیان اهمیت تنوع زیستی در ثبات، پایداری و خودتنظیمی اکوسیستم‌ها به حفظ گوناگونی زیستی به‌عنوان منبع تجدید ناپذیر تاکید کردند. ایشان در ادامه افزودند: ایران با توجه به شرایط و ویژگی‌‌‌های اقلیمی، جغرافیایی و توپوگرافی از تنوع زیستی قابل توجهی برخوردار است و بیش از 8600 گونه گیاهی و 1300 گونه جانوری مهره‌دار در کشور زیست می‌کنند که با چالش‌ها و تهدیدهای فراوانی از جمله آلودگی‌ها، تخریب و جزیره‌ای شدن زیستگاه‌ها و جنگل‌ها، تغییرات جهانی آب و هوا، پدیده گرد و غبار، افزایش حوادث طبیعی و شیوع بیماری‌ها روبرو هستند و با وجود تلاش‌های صورت گرفته در سطوح ملی و بین‌المللی، محیط زیست وضعیت بهتری نسبت به اوایل قرن بیستم ندارد. وی افزود: شعار پانزدهمین کنفرانس اعضا کنوانسیون تنوع زیستی (COP 15) عبارتست از " تمدن بومشناختی، ساخت آینده‌ای مشترک برای تمام اشکال حیات بر روی کره زمین" که ما برای ساخت این آینده مشترک نیاز به یافتن راه‌حل‌هایمان در طبیعت هستیم و پاسداری و حراست از این سرمایه همگانی جز با همراهی تمامی اقشار جامعه میسر نیست.

آقای دکتر کیومرث کلانتری افزودند: اولین همایش ملی تنوع زیستی با رویکرد علمی-آموزشی و با هدف رصد فعالیت‌های علمی در موضوع و محورهای همایش و دستیابی به آخرین یافته‌های پژوهشی و موج آفرینی و جریان سازی فکری در ارتباط با تنوع زیستی، برنامه‌ریزی شد تا در روز جهانی تنوع زیستی (خرداد 99) برگزار شود و متاسفانه با همه‌گیری ویروس کرونا این رویداد به تاخیر افتاد و امروز به ‌صورت مجازی برگزار شد.

آقای دکتر اسکندر زند مرجع ملی کنوانسیون تنوع زیستی در اولین همایش ملی تنوع زیستی به بیان جایگاه کنوانسیون تنوع زیستی در کشور پرداختند و مهمترین مسئولیت‌های این دبیرخانه را برشمردند. ایشان ضمن اظهار نگرانی از سرعت بی سابقه زوال تنوع زیستی، به نقش تنوع زیستی در انعطاف پذیری و تامین خدمات اکوسیستم‌ها و پایداری بهره برداری پرداختند و به دو گزارش جهانی که درباره از وضعیت جهانی تنوع زیستی در طی یک سال گذشته ارائه شده است اشاره کردند و بیان داشتند که گزارش اول مربوط به IPBES  بود که با طرح موضوع در خطر انقراض بودن یک میلیون گونه از موجودات شوک عجیبی به جامعه جهانی وارد کرد و گزارش دوم مربوط به پنجمین چشم انداز جهانی تنوع زیستی بود که اخیراً توسط کنوانسیون تنوع زیستی سازمان ملل متحد منتشر شد و در آن برنامة راهبردی تنوع زیستی آیچی (2020-2011) و برنامه‌های ملی کشورهای مختلف مورد نقد و بررسی قرار گرفته‌است.

ایشان در ادامه افزودند: برنامۀ تنوع زیستی آیچی دارای بیست هدف عملیاتی ذیلِ پنج هدف راهبردی بود. ارزیابی اهداف این برنامه حاکی از آن است که در سطح جهانی هیچ یک از 20 هدف آیچی به طور کامل محقق نشده است، اگرچه شش هدف (اهداف 9، 11، 16، 17، 19 و 20) که به ترتیب به مدیریت گونه‌های مهاجم، توسعه مناطق حفاظت شده، افزایش اعضای پروتوکل ناگویا، توجه کشورها به برنامه ملی تنوع زیستی، گسترش پایگاه علمی و فناوری‌های مرتبط با تنوع زیستی و بسیج منابع مالی برای اجرای مؤثرتر برنامۀ استراتژیک تنوع زیستی هستند تا حدی محقق شده‌اند. این موضوع، به نوبۀ خود دستیابی به اهداف توسعۀ پایدار را تهدید و تلاش‌ها برای حل تغییرات آب و هوایی را تضعیف می‌کند.

در ادامه آقای دکتر زند به معرفی مجموعه فعالیت‎‌های مرجعیت ملی کنوانسیون تنوع زیستی طی یک سال گذشته پرداختند و با اشاره به راه‌اندازی سایت مرجعیت ملی کنوانسیون تنوع زیستی به آدرس  http://irancbd.areeo.ac.ir، به انتشار " گزارش ملی ششم تنوع زیستی" و بازنویسی "راهبرد ملی و برنامه اقدام تنوع زیستی 2" اشاره کردند.

در ادامه جلسه آقای دکتر عیسی کلانتری معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست به بیان دیدگاه‌های خود در رابطه با تنوع زیستی پرداختند. ایشان با تاکید بر اینکه موضوع تنوع زیستی نباید سیاسی شود گفتند: امروز تنوع زیستی در دنیا و به‌خصوص در کشور ما قربانی موضوعاتی چون افزایش مصرف، مسائل سیاسی بین‌المللی و تغییر اقلیم است که برای حفظ تنوع زیستی باید به این مسائل توجه ویژه شود. آقای دکتر عیسی کلانتری یکی از مشکلات بزرگ تهدید کننده محیط زیست کشور را خشکسالی مصنوعی دانستند که به‌علت برداشت 40 میلیارد متر مکعب آب اضافی از حق طبیعت و تنوع زیستی ایجاد شده ‌است و خلاف ضوابط تنوع زیستی است و با افزایش فشار خشکسالی، جانوران و گیاهان در معرض تهدید و از بین رفتن قرار می‌گیرند. آقای دکتر کلانتری افزودند: با توجه به اهمیت موضوع حدود 60 درصد بودجه سازمان حفاظت محیط زیست در سال برای کمک به حفظ تنوع زیستی هزینه می‌شود. وی اضافه کرد: مسائل سیاسی و سیاست‌های داخلی و خارجی، تنوع زیستی درون و برون مرزی را تهدید می‌کنند. به عنوان مثال تنوع زیستی خلیج فارس به دلیل اختلافات سیاسی بین نهادهای بین‌المللی به حال خود رها شده و هیچ کشوری خود را ملزم به حفظ تنوع زیستی خلیج فارس نمی‌داند که نتیجه سیاست‌های آمریکا و کشورهای حاشیه خلیج فارس است به طوریکه "تقریبا با تنوع زیستی خلیج فارس مانند دوران جاهلیت برخورد می‌کنیم".

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست اظهار داشتند: در شرایطی که تزریق آب‌های زیرزمینی سالانه به‌صورت طبیعی درمجموع 25 میلیارد متر مکعب است، از سفره‌های زیر زمینی‌مان 52 میلیارد متر مکعب برداشت می‌کنیم که این تخریب محیط زیست و تنوع زیستی را به‌دنبال دارد. در ادامه ایشان به اضافه شدن 5/1 میلیون هکتار به وسعت مناطق تحت حفاظت سازمان حفاظت محیط زیست اشاره کردند و گفتند باید تلاش کنیم تا کشور به صورت پایدار اداره شود. بزرگترین معضل محیط زیست کشور کوتاه مدت فکر کردن است و اهداف کوتاه مدت کشور را منحرف می‌کند. مشکلات آب، خاک و ژنتیک همه حاصل سیاست‌های کوتاه مدت است و این وظیفه دانشمندان، سمن‌ها و مردم است که اگر دولت و مجلسی در راستای قانون‌گذاری منحرف شد، مانع شوند. نسل‌های بعدی قربانی اهداف کوتاه مدت هستند.

در ادامه آیین افتتاحیه این همایش، از بین 23 عنوان کتاب ارسال شده به همایش ملی، 5 عنوان کتاب به‌عنوان کتاب‌های برتر و یک عنوان کتاب به‌عنوان کتاب برگزیده توسط هیات داوران معرفی شد.

کتاب‌های برتر بدون رعایت رتبه‌بندی عبارتند از: "عنکبوت‌ها و عقرب‌های ایران" نوشته دکتر علیرضا زمانی، " طبیعت‌گردی با گیاهان ایران" نوشته دکتر مجید اسکندری، " ماهیان آب‌های داخلی ایران" نوشته دکتر اصغر عبدلی، " دوزیستان ایران" نوشته آقای باربد صفایی و خانم هانیه غفاری و کتاب " پروانه‌های ایران" نوشته آقای علیرضا نادری.

عنوان "کتاب برگزیده" اولین دوره انتاب کتاب تنوع زیستی به کتاب " مارهای ایران" نوشته دکتر مهدی رجبی زاده تعلق گرفت.